Bạn đã xem rất nhiều phim. Bạn xem rất nhiều clip giải thích trên Phê Phim và bạn nghĩ rằng bạn biết Nolan làm phim thế nào, 1917 được quay ra sao, phim nào phê và phim nào phế…
Sau một thời gian, bạn nghĩ là bạn hiểu rõ làm phim là như thế nào, cho đến khi bạn bước ra hiện trường và “Tạch”, đầu óc bạn trống rỗng. Bạn không biết cách làm sao để điều khiển cái máy quay trước mặt bạn. Mấy cú máy tuyệt vời mà bạn tưởng tượng trong đầu, bạn không biết phải diễn tả ra sao.
Bạn bắt đầu nghĩ về những thứ người ta có mà bạn thì không.
Bạn không có máy quay ARRI Alexa hay Mini LF, không có bộ ống kính anamorphic, không có đội ngũ quay phim, ánh sáng hùng hậu, không có nhà sản xuất hay chủ nhiệm phim lo cho bạn mấy bối ảnh ngon lành. Bạn không có ekip, không có xe tải chở đèn, không có dolly hay cây boom điện 14m, không có ai giúp bạn kiếm tiền làm phim…
Bạn nghĩ rằng, chỉ cần có ai đó sẵn sàng đầu tư, bạn có thể làm ra những tuyệt tác như Hùng, như Vệ. Really? Bạn có nghĩ là bạn đã quên mất vài thứ?
Bạn đang học làm phim sai cách
Làm phim là một hành trình. Giống như khi trồng cây, bạn cần có một bộ rễ vững chắc. Bạn cần bắt đầu bằng việc học kỹ thuật làm phim, để tìm ra bạn thích gì, ghét gì, điều gì truyền cảm hứng cho bạn. Sau đó là thực hành. Thực hành thật nhiều. Khi bạn đã có đủ kiến thức, đủ kỹ năng, đủ kinh nghiệm; bạn sẽ tìm ra tiếng nói của riêng mình. Nếu bạn bỏ qua bất kỳ bước nào, bạn sẽ phải hối hận rất nhiều về sau.
Nếu bạn chỉ mới tập tành làm phim, thuê một bộ máy quay phim chuẩn điện ảnh và làm ngay một phim 90 phút là ý tưởng khá tệ. Quá sớm cho việc đó. Hãy đi từng bước một. Hãy bắt đầu bằng việc mua một chiếc máy ảnh DSLR hoặc Mirrorless cũ có tính năng quay phim, tập quay từng thước phim ngắn, để biết được máy quay hoạt động thế nào. Có nhiều bạn bỏ qua bước này mà không hiểu rằng đây là bước vô cùng quan trọng; bởi nếu học sai kiến thức và không nắm được cách hoạt động cơ bản của máy quay và ống kính, bạn sẽ đi chậm lại rất nhiều.
Nếu muốn phát triển một cách vững vàng, có những điều bạn cần phải nhớ kỹ:
Làm phim ngắn và làm phim điện ảnh là hai thế giới khác biệt
Sản xuất phim ngắn giống như đi xe đạp còn sản xuất phim điện ảnh giống như đi motor vậy. Bạn có thể đi xe tay ga mà không cần tập qua xe đạp, nhưng chắc chắn rằng tay lái của bạn sẽ không thể vững bằng người bắt đầu đi từ xe đạp lên xe số, qua xe côn (mấy mẹ ninja Lead là ví dụ điển hình).
Bạn có thể xem trên Youtube cả ngày những clip hướng dẫn làm phim điện ảnh như các bậc thầy, nhưng mấy clip đó sẽ chẳng giúp ích gì cho bạn trong việc làm phim ngắn. Hai lĩnh vực đòi hỏi hai hệ thống kỹ năng khác nhau; tuy nhiên khi bạn nắm được cách làm phim ngắn, bạn sẽ thấy rằng rất nhiều kỹ năng trong đó có thể giúp ích trong quá trình làm điện ảnh. Cũng giống như nếu bạn biết chạy xe đạp thì học chạy xe máy sẽ dễ dàng hơn. Nhưng bạn cũng sẽ nhận ra rằng nhiều kỹ năng điều khiển xe máy không có ích gì khi đi xe đạp; giống như khi bạn bắt đầu bằng việc chỉ học cách làm phim điện ảnh, bạn sẽ khó mà sản xuất ra một phim ngắn hiệu quả, vì điện ảnh đòi hỏi đội ngũ nhân sự và quy trình lớn hơn rất nhiều so với phim ngắn.
Nhiều người làm phim bắt đầu với một chiếc máy quay Blackmagic 6K, bộ micro wireless 2 phát 1 nhận và một đống video essay. Ổn thôi, nhưng từ từ đã. Bạn xem những bộ phim bom tấn Hollywood với ngân sách hàng trăm triệu đô, xem các clip phân tích hình ảnh trong mấy phim đó để đưa vào phim ngắn đầu tay, trong khi bạn chưa hề học hành hay tìm hiểu gì về cách làm phim ngắn trước đó. Một tuần trước ngày quay, bạn nhận ra là bạn chẳng biết gì về các thông số máy quay cơ bản. Buổi sáng đầu tiên đứng giữa trường quay, đầu óc bạn trống rỗng. Bạn tự hỏi tại sao mình phải làm những thứ này, rồi bạn mở Youtube lên tìm hiểu cách mấy bộ phim Hollywood được sản xuất, hy vọng tìm được câu trả lời. Bạn tự hỏi sao mọi thứ cứ rắc rối, phức tạp như vậy. Bạn cảm thấy chán nản, bế tắc. Rất nhiều người bỏ cuộc vào lúc này.
Vấn đề ở đây đơn giản là bạn học lộn bài. Mấy kiến thức mà bạn xem rất tốt, nhưng không phù hợp vào lúc này. Bạn không thể vay mượn kinh nghiệm từ mấy phim bom tấn hay nghệ thuật để đưa vào phim ngắn đầu tay, vì không có kinh nghiệm nào trong mớ đó phù hợp với trình độ của bạn hiện tại.
Làm sao để phát triển kỹ năng?
Dành thời gian xem clip phân tích mấy phim bom tấn không có ích gì cho việc sản xuất phim ngắn kinh phí (cực kỳ) thấp của bạn!
Bạn cần học cách bò trước khi tập đi. Bạn cứ bỏ qua mấy bước cơ bản và chạy vội vàng thì thế nào cũng bị ngã sấp mặt. Nếu bạn chuẩn bị làm phim ngắn, hãy học cách làm phim ngắn. Đừng nghĩ đến phim điện ảnh hay phim truyền hình vội. Các đạo diễn hàng đầu thế giới đều có cả tủ phim ngắn ở nhà, trước khi họ bắt đầu làm phim điện ảnh đầu tay. Không có ngoại lệ.
Học gì từ phim ngắn?
Nếu tìm kiếm cụm từ khóa “award winning short film” trên Youtube, bạn sẽ thấy có rất nhiều phim ngắn hay, có những phim đoạt tới hàng chục giải thưởng. Khi bạn xem phim, hãy xem cách những phim ngắn đó lựa chọn bố cục khung hình trong mỗi cú máy, đoán xem người ta dùng ống kính tiêu cự nào và tại sao, cách đạo diễn blocking và kể chuyện thế nào, cách phim đó được cắt dựng ra sao, cách âm thanh, màu sắc, ánh sáng được sử dụng, phim có mấy diễn viên, bao nhiêu bối cảnh, ý đồ nghệ thuật… Và cách tất cả các yếu tố đó kết hợp với nhau để thành phim thế nào.
Mọi người đều có cuộc sống bận rộn, việc dành thời gian phân tích một phim điện ảnh dài hai tiếng là thử thách không hề dễ chịu. Phân tích một phim ngắn chỉ dài 10 phút sẽ dễ hơn nhiều. Tất nhiên, chúng ta vẫn nên phân tích cả phim điện ảnh, nếu có đủ thời gian.
Xem gì để biết cách làm phim?
Điều này tùy thuộc vào mục đích của bạn. Nếu bạn chuẩn bị làm phim ngắn mà không có tiền, hãy tìm xem những phim ngắn kinh phí thấp, những câu chuyện chỉ có một hoặc hai nhân vật, trong một bối cảnh. Người ta gọi đó là chamber films. Bất kỳ ai cũng phải làm ít nhất vài phim kiểu này khi đi học. Bạn có thể quay phim tại nhà bạn hoặc nhà người quen. Có rất nhiều phim ngắn kiểu đó trên toàn thế giới, bạn có thể tìm kiếm chúng bằng từ khóa “microbudget short film”.
Hãy tập làm những phim ngắn đơn giản với nguồn lực hạn chế. Đó là cách để bạn học hỏi và có thêm kinh nghiệm, trải nghiệm làm phim hiệu quả nhất.
Trong thời gian tới, tôi sẽ thực hiện các bài viết kèm clip breakdown, phân tích cách mà tôi thực hiện những phim ngắn, cảnh quay cụ thể (Follow kênh Youtube Yoorifilm để cập nhập các clip mới sớm nhất). Tôi không phải Nolan hay Spielberg (tất nhiên rồi), cũng không phải một học giả biết tất cả về làm phim. Tôi nghĩ không có ai biết hết mọi thứ. Dù vậy, việc thực hành làm phim với ngân sách cực-kỳ-thấp đã mang lại cho tôi nhiều bài học, kinh nghiệm; do đó tôi muốn chia sẻ với bạn về những gì tôi đã học và làm được, để bạn có thể tham khảo, và hy vọng rằng những kiến thức, kinh nghiệm đó có thể giúp ích cho bạn.
©yooribae
Leave a Reply