*Bài viết này dành cho những người đã và đang cảm thấy lạc lối, bất an, mệt mỏi với cuộc đời, giống như tôi vậy.

THE UGLY DUCKLING

Ngày xửa ngày xưa, có một chú vịt con xấu xí sống cô đơn không bầy đàn. Chú vịt con vô tình nghe được đâu đó câu chuyện về một chú vịt con khác đã trở thành thiên nga khi trưởng thành. Một ngày nọ, khi nhìn lên bầu trời, chú vịt con xấu xí nhìn thấy một bầy thiên nga đang bay về phương Nam tránh rét. Chú vịt con nhớ lại câu chuyện cũ, bèn khăn gói lên đường đi tìm bầy thiên nga.

Chú vịt con bơi qua hàng chục con sông, băng qua những cánh rừng rậm, vượt qua bao ngọn núi, chạy trốn khỏi biết bao thú dữ, suốt hàng năm trời, để tiến về phương Nam. Mùa đông qua đi, lại một mùa đông nữa tới. Chú vịt con không biết đã trải qua bao nhiêu mùa đông, chỉ cố gắng cặm cụi đi về phía trước.

Đến một ngày, khi những cánh hoa anh đào bắt đầu rụng xuống, chú vịt con cũng tìm được tới hồ nước nơi bầy thiên nga trú chân. Chú vịt con mừng rỡ, vừa gọi vừa bơi thật nhanh đến chỗ bầy thiên nga.

Những con thiên nga trong bầy nhìn chú vịt con một cách ngạc nhiên. Một con thiên nga tiến lại, nhìn chú vịt con từ đầu đến chân, rồi cất tiếng hỏi: “Chú mày… là gì vậy?”. Chú vịt con ngỡ ngàng, rồi từ từ nhìn xuống mặt hồ. 

Mặt nước bên dưới chú vịt con sóng sánh, hiện lên dần hình bóng của một con vật đen đúa, xấu xí, và già nua. Chú vịt con đã trưởng thành từ khi nào. Và rồi chú vịt con nhận ra, chú vốn dĩ không phải là thiên nga, mà chỉ là một con vịt già nua và xấu xí.

I DREAMED A DREAM

Khi còn nhỏ, chúng ta thường tin rằng, bản thân mình là một cá thể vô cùng đặc biệt. Chúng ta tài năng hơn tất cả, chúng ta tốt đẹp hơn tất cả, chúng ta luôn cố gắng và nỗ lực hơn tất cả, vậy nên chúng ta luôn gặp tổn thương nhiều hơn tất cả. Giống như chú vịt con xấu xí luôn bị trêu chọc, hắt hủi, vùi dập, bắt nạt, phải chịu nhiều tổn thương trong cuốn truyện của Andersen, chúng ta luôn tin rằng một ngày nào đó chúng ta sẽ có thể vươn lên, trở thành chú thiên nga xinh đẹp hoàn mỹ mà mọi loài đều phải ngưỡng mộ.

Nhưng có một chi tiết mà chúng ta thường không nhớ rằng, chú vịt con xấu xí trong truyện kia vốn là thiên nga; và không phải con vịt xấu xí nào cũng là thiên nga, có những con vịt chỉ đơn thuần là xấu xí.

Đến một ngày, như chú vịt già nua soi mình trong bóng nước kia, chúng ta nhìn vào gương nhận ra bản thân không hề như những gì chúng ta từng nghĩ. Bóng hình ở trong gương kia không phải người đẹp nhất thế gian, những năm tháng học hành gian khổ không khiến chúng ta trở thành nhà lãnh đạo vĩ đại nhất, ước mơ và đam mê của ngày xưa từ khi nào đã bị thay thế bởi những gánh nặng cơm áo gạo tiền. Và rồi chúng ta nhận ra, đứa trẻ vẫn luôn tươi cười và hạnh phúc khi xưa đã biến thành một kẻ già nua, xấu xí và khắc khổ với gương mặt luôn buồn rầu từ khi nào.

Điều gì đã xảy ra suốt thời gian qua? Cả một hành trình dài để trở thành thiên nga, rốt cuộc đã sai từ bước nào? Là ai, là kẻ nào đã khiến chúng ta trở nên như vậy?

Hãy nhìn đi. Ngón tay run rẩy trong tấm gương kia đang chỉ vào chính bạn.

Là chính bạn, kẻ chưa bao giờ thực sự dừng lại lấy một lần để nhìn nhận bản thân mình.

YOU

Khi đọc xong câu chuyện về chú vịt con xấu xí ở trên kia, điều bạn nghĩ đến đầu tiên là gì? Bạn tiếc thương cho chú vịt con? Bạn xót xa khi thấy bản thân cũng tương tự? Bạn buồn rầu khi nhận ra cuộc sống thật phũ phàng biết bao? Hay bạn cảm thấy chú vịt con thật ngu ngốc vì ngay từ đầu đã quá ảo tưởng?

Chú vịt con đã vượt qua vô vàn thử thách, muôn trùng khó khăn, chỉ để nhận ra bản thân chưa từng giống như những gì mình tưởng tượng. Một ngày nào đó, trong quá khứ hoặc tương lai, có thể bạn cũng sẽ nhìn vào gương và không còn nhìn thấy con người mà bạn nghĩ là là bản thân bạn nữa. Bạn có thể sẽ sợ hãi. Bạn có thể sẽ đau buồn. Bạn có thể sẽ tức giận. Bạn có thể sẽ bỏ hết tất cả và chạy trốn, hoặc tự kết liễu đời mình, hay tệ hơn, bạn quay sang chống lại cả thế giới.

Vì thế giới không nhận ra bạn. Vì bạn thật sự là một con thiên nga, nhưng không ai nhận ra, tất cả đều nói bạn chỉ là một con vịt xấu xí, xấu xí, vô cùng xấu xí; để đến cuối cùng, chính bạn cũng tin rằng, bạn chỉ là một con vịt xấu xí như những gì mọi người vẫn nói.

Vậy thì đã sao?

Có khi nào bạn nhìn lại, bạn đã trải qua những gì để trở thành như bây giờ? Có khi nào bạn tự hỏi, ngày hôm nay bạn sẽ thế nào, nếu như ngày hôm đó, ngày mà bạn bắt đầu hành trình này, bạn quyết định bỏ cuộc và không bao giờ tiến bước?

Chú vịt con xấu xí đã đi cả một chặng đường dài. Bạn nhìn thấy cái kết của câu chuyện. Nhưng có chăng bạn đã quên chú vịt kia đã phải trải qua bao nhiêu khó khăn để tới được đích đến? Chú vịt đó có thể không phải là thiên nga, cũng không phải một con vịt trắng trẻo và xinh đẹp; nhưng đó là chú vịt trưởng thành và can đảm hơn bao nhiêu chú vịt khác.

Bao nhiêu người trong chúng ta có thể rời bỏ chiếc tổ ấm áp của mình, để bước đi trên một con đường không hề biết trước điểm đến, chỉ để thực hiện ước mơ của mình? Bao nhiêu người dám vạch ra một mục tiêu, rồi vượt qua tất cả mọi khó khăn, mọi tổn thương, mọi nguy hiểm, chỉ để đạt được mục tiêu đó?

Mục tiêu của cuộc đời, nghe có vẻ to tát, nhưng liệu có quá khó khăn để có thể đạt được?

Có người ước mơ thành bác sĩ, luật sư. Có người mơ ước thành phi hành gia bay lên vũ trụ. Có người mơ ước mở một quán ăn. Cũng có người chỉ mơ bữa cơm tối nay có thịt.

Con người, ở một thời điểm nào đó, đều có một hoặc vài ước mơ. Thời gian trôi qua, vài người trong chúng ta đạt được ước mơ; vài người khác chật vật để tiếp tục theo đuổi ước mơ, trong khi phần lớn cất ước mơ vào kho đồ cũ.

Chuyện gì đã xảy ra với ước mơ của tất cả?

REALISTIC FOREST

Hiện thực là một khu rừng. Không có ánh sáng, chỉ có bóng tối. Ước mơ giống như một ngọn đèn mà máu của bạn chính là năng lượng.

Tới một thời điểm nhất định trong đời, ước mơ phải đứng trước khu rừng hiện thực. Một ngày kia, chúng ta chợt nhận ra, cả thế giới đang quay lưng lại với chúng ta.

Khi chúng ta lần đầu nói với thế giới ước mơ của bản thân, chúng ta mong rằng sẽ có ai đó ủng hộ. Nhưng rồi ba mẹ nói rằng “ước mơ của con quá viển vông”, thầy cô bảo rằng “em nên lo học hơn là mơ tưởng”, bạn bè cười nhạo chúng ta, những người xung quanh bắt đầu chỉ trích chúng ta… Và rồi, chính chúng ta cũng tự đầu hàng trước hiện thực khắc nghiệt.

Hàng ngày, trên những trang mạng xã hội, người người thi nhau chia sẻ thông điệp rằng “hãy khác biệt”. Nhưng nếu bạn khác biệt với số đông mọi người, bạn sẽ bị đưa lên giàn hoả.

Đến khi nào bạn mới nhận ra rằng, tất cả mọi người đều khác biệt?

Một đứa trẻ sống ở Châu Phi ước mơ trở thành nhà du hành vũ trụ, một cô gái bệnh Down ước mơ trở thành người mẫu, một em bé cụt cả chân tay mơ ước thành vận động viên, một cậu sinh viên không có kỹ năng giao tiếp muốn làm bạn với cả thế giới, một anh chàng nghèo khó người Mexico muốn được làm phim ở Hollywood… Tất cả mọi người đều có ước mơ. Không ít người trong số đó đã thực hiện được. Nhưng tại sao chỉ có mỗi ước mơ của bạn là bị chống lại?

Trừ khi ước mơ của bạn là chống lại loài người, còn phần lớn thì, lý do mà mọi người chống lại bạn, đơn giản vì họ cảm thấy sợ hãi trước bạn.

THE FEAR THAT BROKEN ME

Phần lớn con người, trong suốt một thời gian dài của cuộc đời, đã quyết định từ bỏ ước mơ của họ. Từ bỏ ước mơ là một điều vô cùng khó khăn và đau đớn. Với nhiều người, đó là sự xấu hổ. Họ xấu hổ vì cảm thấy bản thân không đủ mạnh mẽ. Họ cảm thấy hối hận vì đã từ bỏ ước mơ, nhưng đồng thời cũng xấu hổ vì cảm thấy bản thân quá yếu đuối để có thể quay lại với ước mơ thêm lần nữa. Vậy nên khi gặp ai đó đang theo đuổi ước mơ, họ sẽ ngăn cản. Vì họ nghĩ ngăn cản sẽ tốt cho người đó, hoặc vì sự mạnh mẽ của người khác làm họ cảm thấy yếu đuối và xấu hổ hơn, nên họ lao vào chỉ trích để che giấu đi điểm yếu đó.

Không dễ gì để chúng ta vượt qua mọi chỉ trích, ngăn cản, khó khăn để theo đuổi ước mơ; nhất là khi những chỉ trích, ngăn cản, khó khăn ấy lại đến từ những người mà chúng ta tin tưởng và yêu thương nhất.

Nhưng không phải mọi ước mơ đều có thể trở thành hiện thực.

Như chú vịt con xấu xí kia, đến một thời điểm, nhiều người trong chúng ta nhận ra bản thân đang theo đuổi một ước mơ không phù hợp. Chúng ta nhận ra chúng ta không hợp trở thành diễn viên bởi chứng sợ máy quay. Chúng ta nhận ra chúng ta không thể làm văn phòng vì không thể ngồi yên một chỗ. Chúng ta nhận ra chúng ta không thể làm luật sư vì có quá nhiều thứ phải nhớ mà đầu óc lại mau quên… Vào khoảnh khắc chúng ta nhận ra giấc mơ không phù hợp với bản thân, khoảnh khắc mà chúng ta nhìn thấy cái kết của hành trình, chúng ta cũng đồng thời đón nhận thêm hàng loạt nỗi sợ bỗng ập tới.

Sự thất bại.

Đối với nhiều người, từ bỏ đồng nghĩa với thất bại. Nỗi sợ thất bại lớn đến mức khiến chúng ta nhiều khi chỉ muốn kết liễu đời mình. Có không ít người đã làm điều đó. Nhiều người khác quay ngược lại đổ lỗi cho cả thế giới.

THE WORLD DON’T KNOW ME

“Tôi là một thiên tài. Tôi khác biệt với tất cả. Tôi giỏi hơn các người gấp nhiều lần. Tôi có thể làm tốt hơn các ngươi rất nhiều lần. Vậy nên các người coi thường tôi. Vậy nên các người chà đạp tôi. Tôi không cần phải bán nhà làm phim thì mới có thể thành đạo diễn. Tôi không cần phải đi du học thì mới có thể thành nhà văn. Tôi không cần phải chờ tới tuổi 40 để tự kinh doanh và trở thành chủ doanh nghiệp. Tôi không cần phải lấy chồng và sinh con chỉ để chứng minh tôi là phụ nữ. Tôi không cần phải làm việc 12 tiếng một ngày để kết thúc tuổi trẻ trong bệnh viện và dùng những đồng lương ít ỏi có được để thuê người chăm sóc. Tôi không cần phải lắng nghe các người. Các người già hơn tôi không có nghĩa các người hiểu biết hơn tôi. Các người nhiều bằng cấp hơn tôi không có nghĩa các người làm việc giỏi hơn tôi. Các người dành cả tuổi 20 chỉ để đẻ và thay tã thì không có nghĩa là tôi cũng phải như vậy. Các người là chủ công ty không có nghĩa là tôi phải dành cả cuộc đời để phục vụ cho các người chỉ để nhận về vài đồng lương ít ỏi. Các người chỉ là một lũ khốn, đạo đức giả, mở mồm nói chuyện văn minh nhưng đằng sau lại âm thầm lợi dụng, chà đạp, hãm hại người khác rồi sau đó lên báo lên truyền hình tỏ vẻ ta đây tốt lành và hướng thiện lắm. Tôi biết tất cả, tất cả sự thật đen tối và nhơ nhớp của các người, vậy nên các người sợ hãi tôi, ghét bỏ tôi, lợi dụng tôi, chà đạp tôi; rồi khi không thể vắt kiệt sức tôi, các người liền ném tôi đi như rác rưởi và quên đi mọi lời hứa hẹn rằng nếu tôi hy sinh tất cả cho các người các người sẽ giúp tôi thực hiện ước mơ. Các người đã quên rồi, hay đúng hơn là, các người chưa từng có cái suy nghĩ chết tiệt đó, đúng không?”

Bạn đã bao giờ có một suy nghĩ nào tương tự như một trong những suy nghĩ đó?

Cái thế giới bệnh hoạn và tệ bạc này chỉ muốn vắt kiệt sức bạn và không bao giờ cho bạn cơ hội theo đuổi ước mơ; bạn đã bao giờ nghĩ vậy?

Thế giới này vốn là như vậy.

THE TRUTH BENEATH

Bảy tỷ người trên thế giới này, tất cả mọi người đều đang cố gắng để duy trì cuộc sống của mình. Tồn tại mỗi ngày đã rất khó khăn rồi, vậy nên chẳng ai còn sức để quan tâm tới ước mơ của bạn. Cũng chẳng ai có nghĩa vụ phải quan tâm đến điều đó cả. Không ai cả. Ngoại trừ bạn. Chỉ có bạn.

Chẳng ai quan tâm đến việc chú vịt con xấu xí đã trải qua hành trình như thế nào. Những sinh vật vô tình thấy chú trên đường chỉ biết đó là một con vịt xấu xí. Những con thiên nga kia cũng chỉ nhìn thấy chú vịt ở cuối hành trình. Hết. Hàng chục con sông, biết bao ngọn núi, bao khu rừng, hàng trăm dặm đường suốt hàng năm trời với bao vất vả, khó khăn, chú vịt kia đều phải trải qua một mình. Chẳng ai biết cả. Cũng chẳng ai quan tâm. tất cả chỉ nhìn vào khoảnh khắc họ thấy chú vịt vô tình xuất hiện trong một ngày của họ.

Cũng giống như cách thế giới này nhìn vào bạn vậy.

Nhìn vào Facebook của bạn xem. Bạn viết vào câu hay ho, người ta bấm “Like”. Bạn khoe bầu ngực lấp ló sau lớp áo, ai đó “Thả tim”. Bạn công khai tấm hình mặt mộc, hôm sau tấm hình thành hot meme trên toàn thế giới. Và chẳng ai trong số đó quan tâm bạn là ai. Cũng chẳng ai thật sự muốn biết bạn đang nghĩ gì, kể cả Mark Zuckerberg.

Vậy nên, bạn sẽ dần nhận ra, rất bình thường khi người ta nhìn vào ngực bạn trước khi hỏi về sở thích của bạn; nhìn vào bằng cấp trước khi hỏi bạn đã làm được những gì, hỏi xem bạn bao nhiêu tuổi và nhìn kiểu tóc để đoán kinh nghiệm sống của bạn… Bởi chẳng ai biết bạn là ai nên người ta sẽ phải dựa vào bản năng và cảm xúc cá nhân để phán đoán về bạn.

Và bạn cũng chẳng cần phải quan tâm.

Nếu ai đó nhìn vào ngực bạn trước khi nhìn vào mắt bạn, bạn không cần phải tiếp tục nhìn người đó. Nếu ai đó nhìn vào hồ sơ chỉ để xem bằng cấp mà không thèm quan tâm tới mười năm kinh nghiệm của bạn, bạn không cần làm việc với người đó. Nếu ai đó mang tuổi tác ra để dạy đời bạn, bạn chỉ cần phớt lờ họ. Bạn không cần phải quan tâm tới một người không thèm quan tâm đến con người bạn.

LOOKING BACK ON MY LIFE

Đối mặt với hiện thực vô cùng khó khăn. Vào khoảnh khắc bạn đầu hàng và quyết định từ bỏ ước mơ mà bạn đã dành cả tuổi trẻ để theo đuổi, cơ thể và tâm trí bạn sẽ đồng thời gục ngã. Giống như vừa mất đi tất cả cuộc đời, bạn không còn thiết làm gì nữa cả. Bạn mệt mỏi, hoang mang, sợ hãi. Thế giới của bạn vừa biến mất. Tất cả mọi sự cố gắng trong suốt một thời gian dài, giờ chỉ còn là quá khứ. Trước mặt bạn là hư không. Không có đường, không lối thoát, cũng không còn ánh sáng. Như chú vịt con nhìn thấy hình hài của mình đã thay đổi sau nhiều năm, bạn sợ hãi nhận ra bạn không còn như lúc trước nữa. Bạn trải qua một trận chiến dài dai dẳng và thua trận, trở về nhà với một cơ thể xác xơ, không còn lành lặn. Hoặc tệ hơn, bạn không còn chỗ để về. Ước mơ của bạn, mục tiêu của cuộc đời bạn, giờ đây vừa tan đi trước mắt như bong bóng xà phòng. Tất cả đã kết thúc. Bạn thậm chí không còn sức để thở dài.

Chú vịt xấu xí nhìn xuống hình bóng mình lấp ló dưới mặt nước, bật khóc nức nở. Suốt cuộc đời mình, chú vịt con luôn tin tưởng, luôn cố gắng để tìm về với bầy đàn của mình, luôn khát khao được là chính mình,  khát khao được công nhận, được trở thành một con thiên nga xinh đẹp. Vậy mà cái gì đây? Cái thứ gớm ghiếc mà chú đang nhìn thấy là gì vậy? Con thiên nga trắng muốt đâu? Con thiên nga xinh đẹp đâu? Đó không phải, nhất định không phải.

Chú vịt xấu xí cứ khóc, khóc mãi…

Chú vịt xấu xí vô cùng thất vọng về bản thân. Chú vịt tức giận, đau khổ, hối hận vì đã dành cả cuộc đời để theo đuổi một mục tiêu vô nghĩa. Nhưng chú vịt đã quên mất rằng, không có con vịt nào có thể bơi qua hàng chục con sông, băng qua những cánh rừng rậm, vượt qua bao ngọn núi, trốn thoát khỏi biết bao thú dữ, suốt hàng năm trời, như chú. Trong lúc những con vịt con khác trưởng thành, đẻ trứng, vô nồi, lên dĩa… thì chỉ có duy nhất một con vịt con dám bước ra khỏi ổ của mình để bước vào một cuộc hành trình vô tiền khoáng hậu. Chú vịt con có thể không biến thành thiên nga, nhưng chú vịt đó có thể đã có được một cuộc đời mà không con vịt nào dám mơ tới.

Chẳng có gì đáng xấu hổ nếu cuối cùng bạn không thể bay tới Mặt Trăng; bởi khoảnh khắc bạn quyết định bay lên, bạn đã ở trên cao, rất cao so với mặt đất rồi.

YOU AGAIN

Ngày hôm nay, bạn có thể mất đi tất cả. Bạn không còn nhà để về, không còn tiền trong ví, không còn bạn bè, không còn sự nghiệp, đến cái điện thoại cùi bắp của bạn cũng theo đạo chích mà đi. Nhưng có một thứ không bao giờ biến mất, đó là kinh nghiệm của bạn. Người thất bại càng nhiều, kinh nghiệm càng nhiều hơn. Tại sao? Vì mỗi lần thất bại trong cuộc sống sẽ để lại cho bạn một bài học, dù rất đắt, nhưng đáng giá, để bạn biết rằng lại có thêm một con đường không dẫn tới thành công.

Không ai có được trải nghiệm và kinh nghiệm như bạn. Không ai có thể làm ra một bộ phim trong điều kiện khó khăn như bạn từng làm. Không ai có thể tạo ra một thế giới tưởng tượng đầy lạ kỳ như trong cuốn tiểu thuyết bạn vừa viết. Không ai biết nhiều về các thể loại đa cấp như bạn, người đi làm hai năm dính bảy công ty đa cấp. Không ai biết cách chủ doanh nghiệp có thể làm mọi cách để nhân viên tự nguyện ở lại làm thêm giờ mà không oán trách như những gì bạn thấy giám đốc công ty cũ của bạn đã làm. Không một ai khác trên đời giống như bạn.

Ngày hôm nay, bạn vừa trải qua một sự kết thúc. Kết thúc của một chặng đường dài. Bạn có thể tức giận cả ngày, bạn có thể khóc suốt cả đêm, bạn có thể uống rượu đến ói cả ra sàn. Không sao cả. Nếu bạn tức giận, hãy kiếm một cái bao cát và trút giận vào nó. Nếu bạn muốn khóc, hãy khóc thật nhiều. Nếu bạn muốn say, nên uống bia, tuyệt đối đừng uống rượu cúng (không phải tự nhiên thứ đó được sản xuất chỉ để làm đồ cúng đâu). Cứ khóc đi, cứ say đi, cứ tức giận đi. Đến khi bạn không còn cảm thấy tức giận nữa, khi bạn không còn buồn nữa, khi bạn không còn cảm thấy thèm đồ uống có cồn nữa, hãy tắm gội sạch sẽ, nhìn vào gương, và mỉm cười. Người ở trong gương, chính là hiện tại và tương lai của bạn.

THIS IS NOT THE END, THIS IS A N D

Không ai biết chú vịt xấu xí ra sao sau đó. Có người bảo chú vịt xấu xí bỏ vào rừng và biến mất. Có người lại bảo chú vịt vì quá đau buồn nên đã tự chui vào họng cá sấu. Có người kể rằng chú vịt đi khắp nơi và kể lại cho những con vịt khác nghe câu chuyện về hành trình chú đã trải qua; cũng có người tin rằng, chú vịt đang sống hạnh phúc ở đâu đó và đã tìm thấy lý tưởng sống của đời mình…

Tôi không biết chú vịt ấy giờ ra sao. Còn bạn? Nếu bạn là chú vịt con xấu xí ấy, bạn sẽ làm gì với cuộc đời mình tiếp theo?

©yooribae